„Leszczyna drzewo mądre, a jej laska moc wielką ma, iż czarta odgania i wodę ukazuje” – pisano w XV wieku. W tradycji słowiańskiej funkcjonowała jako drzewo życia, symbol mądrości i wiedzy. Wierzono, że chroni przed piorunami i zakusami diabłów. Drzewka leszczynowe sadzono w gospodarstwach, sadach i ogrodach. Gałązki zatykano na granicach pól, po jednej na każdą stronę świata.
Leszczyna pospolita [Corylus avellana] dziko rośnie w całej Europie. Pierwszy człon nazwy botanicznej pochodzi od słowa „koros” z greki znaczy kaptur lub hełm, nawiązuje do kształtu listków, które niczym hełmy osłaniają orzechy. Drugi człon pochodzi od miasta Avellino, (notabene niedaleko mojej miejscowości), gdzie do dziś leszczyny rosną wszędzie, wypierając inne gatunki.
Leszczyna pospolita
Jest krzewem o wysokości 3-4 metry, z wyprostowanymi łodygami, rozgałęziającymi się ku górze i gęstą koroną. Liście naprzeciwległe, zaokrąglone, ostro zakończone. Brzegi podwójnie ząbkowane, ciemnozielone na górnej powierzchni, szarawe od spodu. Wytwarza męskie i żeńskie kwiaty. Pierwsze w formie zwisających kotków, drugie mają kształt pąka z kępką czerwonych znamion.
W Polsce występuje w lasach i zaroślach często tworząc podszyt. Jesienią obdarza smacznymi orzechami.
W słowiańskich obrzędach pogrzebowych orzechy laskowe traktowano jako pokarm dla zmarłych, a na stypach podawano żałobnikom. Krzewy i leszczynowe zagajniki otaczano czcią, uważano za symbol dostatku, płodności i sił opiekuńczych. W wielu kulturach leszczyna była uważana za drzewo mądrości a za samowolne jej ścięcie surowo karano. Leszczynowych gałązek używano do odnajdywania żył złota i skarbów, do dziś wykonuje się do wykrywania podziemnych źródeł wody.
W tradycyjnym zielarstwie
Od niepamiętnych czasów orzechy laskowe stanowiły pożywienie człowieka. Leszczyna znalazła zastosowanie również w medycynie ludowej – przenoszono na nią choroby m.in kurzajki.
W zielarstwie tradycyjnie wykorzystywano pączki, liście, korę z gałązek i orzechy. Zapis z księgi Circa instans (XII w, Salerno): „Kora leszczyny, wypita w winie, powściąga krwotoki i biegunkę. Liście przykładane goją wrzody i rany świeże.”
Orzechy uważano za „chleb ubogich”. Olej był składnikiem maści i mazideł do leczenia ran, oparzeń, i chorób skórnych. Odwary z liści stosowano na żylaki, owrzodzenia i obrzęki. Sproszkowaną korę na trudno gojące się rany, wewnętrznie na biegunki, krwawienia, hemoroidy.
Profil energetyczny
Smak: orzechy, pączki – słodki, liście i kora – lekko gorzki
Energetyka: lekko rozgrzewa, nawilża (orzechy), pozostałe części lekko chłodzą, osuszają
Tkanki: płuca, żołądek, śledziona, nerki, mózg (orzechy)
Działanie: usuwa zimno z płuc, oczyszcza z flegmy, rozgrzewa nerki, nawilża stawy, odżywia esencję
Według Awicenny„ leszczyna jest ciepła w drugim stopniu i wilgotna w pierwszym”. Osiemnastowieczne zielniki opisują „jej materia jest bardziej ziemista, chłodna niż orzechy włoskie”.
Orzechy rozgrzewają, wzmacniają nerki, odżywiają nasienie, tonizują mózg. Zielone części dobre na stary kaszel, z czarnym pieprzem oczyszczają z zimnej flegmy, trucizny i jad. Olej wyciskany na bóle stawów. Młode, sproszkowane skorupki zatrzymują upławy.
Orzechy mają lekko ciepła naturę, odżywiają mózg, wzmacniają Yin żołądka, śledziony i nerek, wspierają siły witalne. Liście i kora o chłodnym charakterze usuwają zastała wilgoć, hamują krwawienia, oczyszczają, chłodzą krew. Liście w połączeniu z fiołkiem trójbarwnym i liściem morwy są dobre na egzemę, owrzodzenia i wysypki skórne.
Co mówi nauka
Bogate w kwasy tłuszczowe, potas i magnez orzechy laskowe wspierają mózg, serce i układ krążenia. Liście zawierają flawonoidy, garbniki, olejki eteryczne, kwasy organiczne. Pączki są bogate m.in. w pyłki, fitosterole, flawonoidy, alantoinę, triterpeny.
- Kwiaty i liście leszczyny działają napotnie, moczopędnie i uspokajająco, odkażają układ moczowy.
- Napar z kwiatów jest skutecznym lekarstwem na kaszel dla niemowląt i małych dzieci.
- Pączki mają właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne, uspokajające. Poprawiają pracę żeńskich hormonów, łagodzą objawy menopauzy.
- Liście i kora działają moczopędnie, przeciwzapalnie i ściągająco. Wewnętrznie odwary poleca się w leczeniu żylaków, hemoroidów i problemów z krążeniem. Zewnętrznie na ropiejące rany i wrzody.
- 3-4 orzechy laskowe wzmacniają pamięć i nerki. Są energetyczną przekąską dla cukrzyków i osłabionych dzieci.
- Olej z orzechów stosuje się przeciw pasożytom.
Praktyczne zastosowania
Surowcem zielarskim są pączki, młode liście, kwiatostany, kora i orzechy leszczyny. Wszystkie surowce suszy się w ciemnym, przewiewnym miejscu w temperaturze do 40°C.
Odwar z liści leszczyny
Łyżkę suszonych liści i kory zalać szklanką wody. Gotować 5 minut. Odwar ma działanie przeciwzapalne, moczopędne, bakteriobójcze, ściągające i osłaniające, podnosi odporność. Zastosowania:
- Wewnętrznie: przy przeziębieniach, problemach z krążeniem, żylakach, hemoroidach.
- Zewnętrznie do okładów okłady na infekcje skórne, ropiejące rany, wrzody, czyraki, odleżyny, świerzb. Można stosować do płukania włosów, nadaje puszystość i połysk.
- Kąpiele z odwarem stosuje się przy chorobach kobiecych i u dzieci cierpiących na krzywicę.
- Wywar kotków leszczyny jest środkiem napotnym i moczopędnym, można stosować przy infekcjach, przeziębieniach, nieżytach przewodu pokarmowego.
„Kora i liść leszczyny żółć i gnój z ciała czyni płynnym, a orzech jej krew posila i myśl rozjaśnia.” Marcin z Urzędowa
Przepisy z pączków leszczyny tutaj.
Mieszanka przy cukrzycy i stanach przedcukrzycowych
Na kurację: 200 g strąków fasoli, 100 g kłącza perzu i 50 g liści leszczyny. Rano zalać 2 łyżki strąków fasoli ½ litra wody gotować 3 do 10 minut. Zdjąć z ognia, dorzucić do wywaru 2 łyżeczki mieszanki perzu i leszczyny. Odstawić pod przykryciem 20 minut.
Przed śniadaniem rano do godz. 9.00 pije się 1 szklankę, drugą o 17.00, w cyklach: 9 dni zioła -3 dni przerwy. Herbatka obniża poziom glukozy we krwi, można pić chociaż raz dziennie, nawet gdy człowiek już jest na insulinie, bardzo pomaga i przedłuża życie.
Olejek z orzechów laskowych na skórę i włosy
200 g świeżo zebranych orzechów obrać ze skorupek i rozgnieść w moździerzu. Zalać 250 ml oliwy z oliwek i pozostawić w cieple na tydzień. Codziennie wstrząsnąć naczyniem, po tygodniu przecedzić. Nawilża wygładza skórę, redukuje zmarszczki i przebarwienia. Można stosować jako odżywkę do włosów i na dłonie zniszczone pracą. Olej ten zmiękcza ciało, skórę wygładza i młodość przywraca.
Wg św. Hildegardy: „Orzech leszczynowy jest ciepły i suchy, użyteczny człowiekowi zdrowemu dla wzmocnienia. Jednak kto ma chore płuca, niechaj się go wystrzega, bo wilgoć w nich wzbudza. Olej z niego zaś skórę czyni miękką i czystą.”
Mleczko na siły i pamięć
Zmielić 10 orzechów laskowych zalać kubkiem ciepłego mleka lub wody różanej, dodać łyżkę miodu. Pije się ciepłe o poranku. „Napój ten posila i ducha, i ciało, czyni myśl jasną, a serce wesołe.” . Wzmacnia układ nerwowy, poprawia pamięć i koncentrację.
Kto jada orzechy laskowe z miodem, tego krew się mnoży, a pamięć i wzrok się wzmocni.” Marcin z Urzędowa
Maść na rany i pękającą skórę
Zmielić na proszek orzechy laskowe. Podgrzać w kąpieli wodnej 4 łyżki smalcu gęsiego z łyżeczką wosku pszczelego. Po rozpuszczeniu dodać 2 łyżki sproszkowanych orzechów, mieszać do zgęstnienia.
B. della Porta
The post Leszczyna – receptury zielarskie z liści i orzechów appeared first on Sekrety-zdrowia.org.
