Newsy24 Bez Cenzury

Drzewo truskawkowe, poziomkowiec [Arbutus unedo] czyli chruścina jagodna nie jest spokrewnione z truskawkami. Należy do rodziny wrzosowatych, co najbardziej widać po kwiatach.

W XIX wieku chruścinę jagodną uważana za symbol zjednoczenia Włoch. Poeta Giovanni Pascoli dedykował jej utwór „Oda do drzewa truskawkowego” (l’ode al corbezzolo). W kolorach małego drzewka widział zapowiedź włoskiej flagi narodowej: czerwień owoców, biel kwiatów i jaskrawą zieleń liści.

Drzewo truskawkowe

Chruścina jagodna to wiecznie zielony krzew, czasem niewielkie drzewo wyrastające do 10 m wysokości. Twarde, skórzaste błyszczące, ciemnozielone wyglądem przypominają laurowe.

Kwiatostany zebrane w wiechy 15-30 białych, jasno różowych dzwonkowatych kwiatów o małych kielichach są typowe dla wrzosowatych.  Owoce to kuliste, mięsiste jagody o ziarnistej powierzchni dojrzewają rok, po czym szybko się psują podobnie jak awokado. W pierwszym roku są zielone, w kolejnym żółcieją i jesienią/zimą są w pełni dojrzałe o ciemnoczerwonej barwie.

Nazwa rodzajowa Arbutus pochodzi od celtyckiego „ar” kwaśny i „butus” krzak, ze względu na kwaskowaty smak liści i owoców. Pochodzenie nazwy gatunkowej unedo przypisuje się Pliniuszowi Starszemu, który uważał smak owoców za mdły. Od unum – edo  czyli „jem tylko jeden, i nie mam na więcej ochoty.

Siedlisko i uprawa

Drzewo truskawkowe to typowy gatunek dzikich zarośli wybrzeża Morza Śródziemnego. Dzieli siedlisko z mirtem, dębem ostrolistnym, filireą i drzewem mastyksowym. Jego zasięg rozciąga się wzdłuż wybrzeży Atlantyku po Irlandię, dobrze znosi klimat z łagodnymi, deszczowymi zimami.  Gruba okrywa liści jest odporna na ogień i wilgoć, zimą daje schronienie ptakom i owadom.

Ze względu na atrakcyjny wygląd, jadalne owoce i odporność na sól, często uprawiane jest w ogrodach nadmorskich. Pliniusz nie polecał sadzić w pobliżu uli, gdyż nektar nadaje miodom gorzki smak.

Chruścina jagodna jest niewymagająca, rośnie na ubogiej glebie, pomaga ją ustabilizować zapobiegając erozji gleby. Wymaga ciepłych, słonecznych stanowisk, źle znosi podtopienia. W Polsce uprawia się w doniczkach latem na zewnątrz, gdy temperatura spadnie poniżej 5 °C trzeba zabezpieczyć lub przenieść do pomieszczeń.

Tradycyjne i współczesne zastosowania

Od czasów greckich drzewo truskawkowe używano w kuchni, zielarstwie. Drewno ze względu na silny aromat podrzucano pod ruszt by serwować doskonałe, aromatyczne pieczyste.

Z liści sporządzano wywary na gorączkę, bóle stawów, reumatyzm i histerię, w późniejszych wiekach stosowano przy nadciśnieniu i cukrzycy. (Zawierają dużo kwercetyny i przeciwutleniaczy) Dojrzałe owoce jadano na surowo, robiono z nich dżemy, konfitury, dodawano do słodkich deserów, ciast, nalewek, likierów. W Portugalii do dziś jest popularny mocny trunek medronho z owoców drzewa truskawkowego. Według tradycji, spożywany z umiarem sprawia, że człowiek jest „zdrowy, młody i piękny”.

• Smak: aromatyczny, kwaśny, cierpki, gorzki chłodzi, osusza, odtruwa.
• Działanie: antyoksydacyjne, tonizujące, ściągające, moczopędne, antyseptyczne, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne przeciwbólowe. [1]

Owoce są trochę mdłe, słodkawe i cierpkie. Zawierają ok 40% cukrów, dużo witamin, kwasów tłuszczowych omega,  antyoksydantów, karetonoidów, niacyny i tokoferoli. Dojrzałe szybko spadają z drzew i następnego dnia zaczynają się psuć. Szybko trzeba zużyć kulinarnie lub na przetwory. Surowe należy spożywać w umiarkowanych ilościach, zawierają lekko toksyczny alkaloid, który może skutkować biegunką.

Konfitura di corbezzolo

Na kilogram owoców potrzeba 1/2 kg cukru. Opłukane owoce włożyć do rondla gotując na małym ogniu  do miękkości ok kwadrans. Dodać cukier, opcjonalnie startą skórkę cytryny. Pogotować chwilę mieszając, aż nabierze błyszczącej, zwartej konsystencji. Przelać do słoiczków, zakręcić i pogotować w kąpieli wodnej 10 minut. Owoc zawiera dużo pektyn, więc marmolada szybko tężeje.

Miód arbutus z drzewa truskawkowego

Pliniusz nie gustował w gorzkim miodzie, który dziś jest ceniony za szczególne właściwości. A miłośnicy gorzkich, ostrzejszych aromatów uważają za przysmak.

Miód z drzewa truskawkowego można pozyskać wyłącznie z obszarów, na których pszczoły są nadal aktywne późną jesienią. Jednym z nich jest Sardynia, gdzie powstaje rzadki i cenny miód corbezzolo.

Od starożytności ceniony jako jedno z najlepszych lekarstw na schorzenia oskrzeli. Tradycyjnie stosowany dla łagodzenia bólu gardła, kaszlu, biegunek. Polecany przy wrzodach żołądka, refluksie, biegunkach i wrażliwych jelitach. Zewnętrznie goi drobne rany, łagodzi egzemę i oparzenia słoneczne.

Miód arbutus ma ciemny, bursztynowy kolor i intensywny, bogaty aromat. Wiele osób kosztując po raz pierwszy zaskakuje goryczka i mocny, ostry smak z ziemistą nutką. Cyceron bawiąc na Sardynii w I wieku p.n.e skomentował „Na tej wyspie nawet miód jest gorzki”.

B. della Porta

The post Drzewo truskawkowe w kuchni i zielarskiej apteczce appeared first on Sekrety-zdrowia.org.